کاشت مو

مراحل کاشت مو در چند مرحله اساسی انجام می‌شود، مانند مشخص کردن الگوی ریزش موی سر، تعیین بانک مو، تعیین بهترین روش کاشت مو، انجام عمل پیوند و مراقبت‌های قبل و بعد از آن. در تمام مراحل صفر تا صد کاشت موی سر، نظارت دقیق متخصص پوست و مو، رعایت موارد بهداشتی، انجام اقدامات مراقبتی لازم و توجه به توصیه‌های پزشک توسط فرد، بسیار ضروری است.

در این مقاله، تمامی مراحل کاشت مو از جمله دلایل ریزش مو و مشاوره قبل از پیوند تا تمامی اقدامات بعد از کاشت، به طور کامل شرح داده شده است. پیش از اینکه برای کاشت موی سر اقدام کنید، باید بدانید که چه فرایند پیچیده‌ای موجب ریزش موهای شما می‌شود و عمل کاشت چطور این مشکل را حل خواهد کرد.

• دلیل ریزش مو و صفر تا صد کاشت موی سر
• چرخه ریزش و رشد مو
• افزایش سرعت چرخه رشد مو
• توقف رشد مو و طاسی
• راه قطعی درمان کم مویی یا طاسی سر
• سن مناسب برای کاشت مو
• بانک موی مناسب
• انواع روش‌های کاشت مو
• روش FUT یا روش کاشت مو نواری
• روش FIT یا کاشت به صورت دانه‌ای
• جدیدترین روش کاشت مو یا SUT
• مراقبت‌های قبل از کاشت مو
• شوک ریزش مو بعد از کاشت
• مراقبت‌های بعد از کاشت مو

دلیل ریزش مو

دلایل ریزش مو در آقایان و خانم‌ها ممکن است کمی متفاوت باشد و الگوی ریزش موی یکسانی نداشته باشند. همچنین در میان آقایان نیز با اینکه الگوهای ریزش مو شبیه به هم است اما در برخی افراد ممکن است ریزش مو پیشرفته باشد اما در برخی دیگر، در همان مراحل آغازین، ریزش متوقف شود.

یکی از مهمترین نکات پیش از انجام کاشت مو، رسیدن به پایان دوره ریزش مو در آقایان است. تا زمانی که این ریزش در آقایان کامل نشود، نباید برای انجام عمل پیوند مو اقدام کرد. در غیر این صورت ممکن است تمامی نتایج عمل از دست برود و کاشت، بی‌نتیجه شود. به همین دلیل بهتر است بدانید که دلیل ریزش موی سر چیست. سپس متوجه خواهید شد که عمل کاشت مو چطور این مشکل را حل خواهد کرد.

چرخه ریزش و رشد مو

چرخه ریزش مو در همه‌ی انسان‌ها و موهای تمامی بخش‌های بدن وجود دارد که امری پیچیده است. این الگو تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله جنسیت، ژنتیک و تغییرات هورمونی می‌باشد. ریزش موی سر و طاسی آقایان که به دلایل ژنتیکی یا هورمونی اتفاق می‌افتد، معوملا دارای الگوی مشخص و شبیه به هم است. این الگوی ریزش مو در بازه سنی ۲۰ تا ۳۰ سال کامل خواهد شد.

پیاز موهای بدن و سر، درون یک ارگان کوچک به نام فولیکول قرار دارد و رشد می‌کند. فولیکول یک ساختار بسیار کوچک است که مانند یک گلدان عمل می‌کند؛ یعنی ریشه و پیاز مو را در خود رشد می‌دهد و نگهداری می‌کند. به بیان بهتر، موها زنده هستند و از طریق خون، تغذیه می‌شوند. این ارتباط خونی پیاز مو با رگ‌ها توسط بخش پایینی فولیکول انجام می‌شود.

فولیکول‌های موی سر در یک بازه ۳ تا ۵ ساله، موهای سر را نگهداری می‌کنند و در این مدت، موی سر مرتب بلند می‌شود. سپس فولیکول به دوران استراحت چند ماهه می‌رود و موی سر می‌ریزد. به بیان دیگر، تمامی موهایی که شما در بدن یا سر خود می‌بینید، حداکثر ۳ تا ۵ سال عمر می‌کنند. پس از پایان یک چرخه رشد مو، فولیکول از کار می‌ایستد و تار موی درون آن می‌میرد. به همین دلیل همیشه شما شاهد ریزش تارهای مو از بخش‌های مختلف بدن و سر خود هستید.

پس از پایان دوره استراحت، دوباره یک تار موی جدید در فولیکول شکل می‌گیرد و رشد می‌کند. این چرخه رشد و ریزش مو دوباره و دوباره تکرار می‌شود. ممکن است هر فولیکول مو بتواند تا ۲۰ بار این کار را تکرار کند؛ یعنی ۶۰ تا ۱۰۰ سال، به تولید و رشد موها ادامه دهد. 

حال ممکن است به دو دلیل اصلی یا برخی دلایل دیگر، این چرخه از حالت نرمال خارج شود و موی سر از دست برود:

• افزایش سرعت چرخه رشد مو

گاهی به دلایل مختلف، رشد موها به جای دوره بلند مدت ۵ ساله، در یک دوره کوتاه‌تر انجام می‌شود. به همین دلیل برای مثال ۲۰ بار تولید مو در فولیکول موی سر، به جای اینکه طی ۸۰ سال انجام شود، تنها در ۲۰ یا ۳۰ سال انجام می‌شود. در این حالت، فولیکول‌های موی سر دیگر سلول بنیادی برای رشد موی جدید ندارند. با تمام شدن ذخایر سلول‌های بنیادی در فولیکول‌ها، طاسی سر ایجاد می‌شود.

• توقف رشد مو و طاسی

در بعضی مواقع نیز برخی فولیکول‌های موی سر به هورمون‌ها و عوامل ژنتیکی حساس هستند و در یک سن مشخص، برای مثال پس از رسیدن به دوران بلوغ، کم کم غیر فعال می‌شوند. در این حالت، از دوره استراحت (تلوژن) به دوره رشد مجدد (آناژن اولیه) نمی‌روند. در چنین شرایطی نیز فرد طاس می‌شود. به بیان دقیق‌تر، هورمون‌های مردانه روی گیرنده‌های بخش پایینی فولیکول‌ها می‌نشینند و آن‌ها را از کار می‌اندازند. ممکن است بخشی از این مشکل با کمک برخی داروها و روش‌ها، حل شود. با تحریک دوباره فولیکول‌ها و بازسازی پیوند خونی بین فولیکول‌ها و رگ‌ها، چرخه رشد مو از سر گرفته شود. اما معمولا این روش‌ها چندان پاسخ نمی‌دهد و در نهایت مجبور به کاشت مو خواهیم شد.

راه قطعی درمان کم مویی یا طاسی سر

بهترین روش برای درمان طاسی سر، پیوند مو است. در واقع از میان آن دسته از فولیکول‌هایی که از کار نیفتاده‌اند، تعدادی رو انتخاب می‌کنیم و در بخش‌های بدون موی سر پیوند می‌زنیم. برای این کار، تعدادی گرافت (شامل یک یا دو فولیکول) از پوست سر یا بدن جدا می‌شود تا در بخش‌ها بدون موی سر، کاشته شود.

این فولیکول‌های جابه‌جا شده و پیوند زده شده، در باقی عمر فرد چرخه رشد طبیعی مو را طی خواهند کرد. به این ترتیب فرد تا پایان عمر روی سرش موی طبیعی خواهد داشت.

غیر از روش کاشت موی طبیعی که از بدن یا سر خود فرد برداشته می‌شود، روش‌های دیگری مانند استفاده از سلول‌های بنیادی و همچنین پیوند ایمپلنت‌ یا موی مصنوعی نیز وجود دارد که بسیار پرهزینه هستند و معمولا برای همه‌ی افراد قابل انجام نیست.

همچنین در خانم‌ها، به دلیل اینکه دلایل ریزش و الگوی طاسی، مانند مردان مشخص نیست؛ نمی‌توان بانک موی مناسب برای برداشت فولیکول‌های سالم را به‌سادگی مشخص کرد. به همین دلیل کاشت مو با چالش‌های بیشتری مواجه هست.

 سن مناسب برای کاشت مو

برای اینکه بدانیم چه زمانی برای کاشت مو مناسب است، ابتدا باید چرخه رشد مو و الگوی ریزش مو مشخص شود. متخصص پوست و مو باید بتواند تشخیص دهد که آیا ریزش موی فرد کامل شده است یا خیر. متخصصان معمولا سن زیر ۳۰ سال را برای پیوند مناسب نمی‌دانند؛ چرا که معتقدند چرخه ریزش مو تا قبل از آن کامل نشده است.

حال اگه قبل از ۳۰ سالگی کاشت مو انجام شود ممکن است با مشکلات پیچیده‌ای مواجه شویم:

متداول‌ترین منطقه اهدا کننده در کاشت مو، ناحیه پشت سر می‌باشد. گرافت‌های مو که معمولا شامل ۲ تا ۳ تار مو هستند، از پشت سر و بالای گوش برداشته می‌شوند تا در جلوی سر کاشته شوند. در برخی از الگوهای ریزش مو، ممکن است که ناحیه پشت سر هم مستعد ریزش باشد. در این شرایط اگر از فولیکول‌های پشت سر برای پیوند به جلوی سر استفاده کنیم، ممکن است همین فولیکول‌ها نیز از کار بیافتند و دیگر مویی تولید نکنند. به این ترتیب عمل پیوند مو بدون نتیجه می‌ماند. در واقع ما نمی‌دانیم کدام تارهای مو دچار ریزش همیشگی خواهند شد و کدام یک تا دوران پیری روی سر فرد باقی خواهند ماند. پس باید آنقدر صبر کنیم تا تمامی موهای مستعد ریزش، از دست برود و الگوی ریزش مو کامل شود.

مشکل دیگر پیوند مو قبل از ۳۰ سالگی این است که در برخی از افراد، ممکن است ریزش مو به حدی باشد که ناحیه پشت سر به مقدار کمی درگیر شود. در چنین مواردی اگر قبلا از آنجا مویی برای کاشت برداشته شده باشد، با دو مشکل مواجه می‌شویم: نخست اینکه جای گرافت‌های برداشته شده از پوست سر، مشخص می‌شود. یعنی نقاط بسیار کمرنگی روی پوست وجود خواهد داشت که ظاهر جالبی ندارد. دوم اینکه با برداشتن مو از پشت سر، به کم‌حجم‌تر شدن این ناحیه دامن زده شده است. در این حالت ممکن است جلوی سر پرپشت‌تر از پشت سر باشد. این حالت به هیچ وجه طبیعی نیست. یعنی هم ظاهر خوبی ندارد و هم در یک نگاه مشخص خواهد شد که فرد یک عمل کاشت موی سر ناموفق داشته است.

 بانک موی مناسب

در مراحل کاشت مو، انتخاب بانک مو بسیار مهم است. ناحیه‌ای از سر یا بدن که فولیکول‌های مو از آن‌ها خارج و در نواحی کم پشت یا بدون مو کاشته می‌شود را بانک مو می‌نامیم. انتخاب بانک موی مناسب تاثیر بسزایی در ماندگاری و نتیجه‌بخش بودن عمل کاشت مو دارد. به بیان دقیق‌تر موهای این ناحیه باید با دوام‌تر باشد. یعنی فولیکول‌های بانک مو نباید به هورمون‌هایی که موجب ریزش مو می‌شوند، حساس باشند؛ تا عمل پیوند، بهترین نتیجه ممکن را داشته باشد.

معمولا بانک مو شامل نواحی پشت سر، بغل سر و بالای گوش، ریش در آقایان و همچنین موهای سینه یا شانه است. نکته دارای اهمیت در انتخاب بانک مو از پشت سر این است که الگوی ریزش مو در افراد باید پایان یافته باشد. اگر بانک موی پشت سر برای کاشت مناسب نباشد، می‌توان از موهای ریش و دیگر نقاط بدن استفاده کرد.

 انواع روش‌های کاشت مو

برای دانستن صفر تا صد کاشت مو، باید روش‌های مختلف پیوند را بشناسید که البته همگی از دو تکنیک علمی مشخص ریشه گرفته‌اند. تشخیص اینکه کدام روش برای چه کسی مناسب است، به معاینه متخصص، انجام برخی آزمایش‌ها و شرایط بدنی فرد بستگی دارد. پس بهتر است اجازه دهید خود متخصص پوست و مو مشخص کند که کدام روش برای شما بهتر است. در ادامه بررسی مراحل پیوند، به برخی از مهمترین روش‌های کاشت مو اشاره می‌کنیم.

بیش از نیم قرن از ظهور و گسترش روش‌های پیوند مو می‌گذرد. در این مدت، دو تکنیک اصلی وجود دارد که امروزه تمامی روش‌های نوین، بر پایه‌ی همین دو روش بنا شده‌اند FUT و FIT

این دو روش با کمک ابزارهای دستی و با دقت و حوصله زیاد انجام می‌شوند. به همین دلیل معمولا زمان‌بر هستند و البته ممکن است در برخی موارد، نتایج بسیار خوبی نداشته باشند. معمولا سرعت کاشت در این دو روش پایین و میزان از دست رفتن موهای کاشته شده، بالا است. در ادامه مهمترین تکنیک‌های کاشت مو معرفی شده است:

• روش FUT یا روش کاشت مو نواری

متداول ترین روش پیوند موی سر در دنیا کاشت مو به روش FUT یا Follicular Unit Transplant می‌باشد. در این روش یک باریکه یا نوار از پوست سر به همراه فولیکول‌های مو از بانک مو جدا می‌شود. محل مورد نظر بخیه زده می‌شود که به جا ماندن جای بخیه، مهمترین ایراد وارد شده به این روش است. سپس فولیکول‌های مو به دقت جدا شده و در ناحیه کم موی سر، کاشته می‌شوند. این نوار از پوست سر معمولا به طول ۲۰ سانتیمتر، از نزدیک یک گوش تا گوش دیگر امتداد خواهد داشت.

• روش FIT یا کاشت به صورت دانه‌ای

در کاشت مو به روش FIT یا Follicular Isolation Technique گرافت‌هایی از مو که شامل یک یا چند عدد فولیکول مو هستند، از ناحیه مشخصی از بانک مو برداشته می‌شود. سپس این گرافت‌ها در ناحیه مورد نظر (مانند جلوی سر) پیوند زده می‌شود. این روش کاشت نسبت به FUT نیاز به زمان بیشتری دارد. با این حال مزیت آن نسبت به روش قبلی این است که نیاز به جراحی و بیهوشی ندارد. در واقع این روش، پایه و اساس بسیاری از روش‌های نوین کاشت مو است. در این روش با کمک پنس‌ها و پانچ‌های دستی، گرافت‌ها از پوست سر جدا می‌شوند تا در ناحیه مورد نظر کاشته شوند. در روش‌های نوین پیوند، این کار با دستگاه‌ها و پانچ‌های خودکار انجام خواهد شد.

• جدیدترین روش کاشت مو یا SUT

جدیدترین روش، کاشت مو به روش SUT می‌باشد. این روش که به کمک دستگاه خودکار انجام می‌شود دارای دقت بالایی نسبت به دیگر روش‌ها می‌باشد. این روش پیوند فولیکول، در یک یا ۲ جلسه منجر به کاشته شدن ۱۴ هزار تار مو در سر می‌شود. دقت بالا در برداشتن گرافت‌ها و کاشت تمام فولیکول‌ها از مهمترین مزایای این روش نسبت به روش‌های قبلی پیوند می‌باشد.

نام این روش در واقع برگرفته از روش SAFER است؛ به معنی:

 Suction Assisted Follicular Extraction and Re-implantationیعنی استخراج فولیکول‌های مو با کمک ساکشن یا پانچ‌های مکشی خودکار انجام می‌شود. این روش که نام آن توسط جراحان ایرانی به‌کار گرفته شده است، در واقع به هر روشی گفته می‌شود که فرایند استخراج فولیکول‌ها با دستگاه‌های خودکار یا نیمه‌خودکار انجام شود. نتیجه این تکنیک، سرعت بالا و کیفیت خوب کاشت مو خواهد بود.

 مراقبت‌های قبل از کاشت مو:

مراقبت‌های قبل از کاشت نیز در مراحل کاشت مو بسیار مهم است. نباید فکر کنید که چون موها در سر شما کاشته شده، دیگر کار تمام شده است. فرایند حساس پیوند خوردن موها و حفظ نتایج عمل باید توسط خود شما رعایت و کنترل شود. این مراقبت‌ها از دو هفته قبل از عمل باید شروع شود و تا چند ماه پس از کاشت، ادامه خواهد داشت.

۱- از مصرف سیگار و الکل دو هفته قبل از کاشت مو به شدت خودداری شود.

۲- مصرف این داروها دو هفته قبل از عمل باید تحت نظر پزشک باشد:

• داروهایی مانند داروهای ضد انعقاد خون (آسپرین، وارفارین، هپارین و …)
• داروهای درمان ریزش مو مانند ماینوکسدیل
• داروهای خواب آور مانند آلپلازولام
• داروهای ضد التهاب مانند آکسار (آکسدرین)، مفنامیک اسید و …

۳. یک هفته قبل از عمل کاشت از انجام فعالیت‌های سنگین که موجب تعریق بدن می‌شود، خودداری کنید.

۴. از رنگ مو استفاده نکنید؛ یک هفته قبل از عمل، روزانه موهای خود را شست‌وشو دهید.

۵. سه روز قبل از کاشت مو، خواب و استراحت کافی داشته باشید. از استرس دوری کنید و پرهیزهای غذایی را طبق نظر پزشک خود مراعات نمایید.

۶. شب قبل از عمل، شامی شامل مواد قندی، پروتین و کربوهیدارت مصرف کنید. قبل از خواب، حمام کنید و سر و موهای خود را شست‌وشو دهید.

۷. هنگام مراجعه به کلینیک، از لباس‌های دکمه دار برای پوشش استفاده کنید و از پوشیدن تیشرت و بلوز خودداری نمایید.

۸. صبح روز عمل دوش بگیرید. صبحانه شامل مواد قندی و کربوهیدارت میل نمایید. از سوی دیگر از خوردن کافئین که موجب افزایش اضطراب و تپش قلب خواهد شد خودداری کنید.

۹. از عطر و ادکلن استفاده نکنید.

شوک ریزش مو بعد از کاشت

 یک شوک ریزش مو که شامل از دست دادن ۶۰ تا ۹۰ درصد از موهای کاشته شده است، در ماه نخست پس از عمل کاشت مو اتفاق می‌افتد. البته این ریزش شامل ساقه مو می‌شود و آسیبی به ریشه مو وارد نمی‌شود. دلیل اصلی این موضوع این است که موهای کاشته شده هنگام جابه‌جایی گرافت‌ها دچار آسیب ضمنی خواهند شد.

موهای کاشته شده از یک روز بعد از عمل تا ۳ هفته بعد، رشد می‌کنند. از هفته اول بعد از عمل، ریزش موی کاشته شده از ساقه شروع می‌شود. این موضوع جای نگرانی ندارد زیرا فولیکول‌ها که پیاز مو را در خود جای داده‌اند، درون پوست باقی می‌ماند. در واقع این فولیکول‌ها درون پوست سر محکم می‌شوند اما ساقه موهای قدیمی، می‌ریزد.

پس از این ریزش مقطعی، فولیکول‌های مو کمی زمان نیاز دارند تا فرایند شکل‌گیری و رشد مو را انجام دهند. همیشه سطح مقطع هر تار مو شبیه فولیکولی خواهد بود که درون آن شکل گرفته و رشد کرده است. به همین دلیل برخی افراد با دیدن بخش پایینی مو که به شکل یک کیسه یا قطره اشک است، فکر می‌کنند که تار مو همراه با فولیکول مو از پوست سر خارج شده.

این در حالی است که ۴ تا ۵ روز پس از عمل، فولیکول مو درون پوست سر توسط بافت پوست و رگ‌های آن احاطه می‌شود و در جای خود محکم خواهد شد. پس نگران از دست دادن فولیکول‌ها موی خود نباشید.

مراقبت‌های بعد از کاشت مو

آخرین بخش از مراحل کاشت مو، مراقبت‌های بعد از کاشت مو است که تا چند ماه باید رعایت شوند. در غیر این صورت ممکن است نتایج عمل با مشکل مواجه شود یا از دست برود.

• بعد از عمل در همان روز از رانندگی خودداری نمایید؛ حتما با یک همراه به منزل برگردید.
• درد، ورم و قرمزی در پوست سر بعد از عمل، کاملا طبیعی است. برای کاهش ورم روی پوست سر خود کمپرس یخ بگذارید. این کار را هر یک ساعت یک بار به مدت ده دقیقه انجام دهید. کمپرس یخ را بیشتر از یک دقیقه روی پیشانی خود قرار ندهید.
• خارش پوس سر بعد از کاشت مو کاملا طبیعی است. با این حال از خاراندان پوست سر خود به شدت بپرهیزید. به هیچ وجه نباید موهای کاشته شده را تحت فشار قرار دهید.
• استراحت کافی به مدت یک تا دو روز بعد از عمل بسیار ضروری است. در مدت استراحت همواره به پشت دراز بکشید و هنگام خوابیدن سر شما باید کمی از بدن بالاتر باشد.
• رژیم غذایی مناسب تاثیر بسزایی در پیوند بهتر گرافت‌های کاشت شده خواهد داشت. سعی کنید رژیم غذایی شامل میوه و سبزی تازه، فیبروگوشت ماهی و … داشته باشید. ویتامین C، زینک یا روی و همچنین میوه‌هایی مانند پرتغال، آناناس و کیوی، به بهبود سریع‌تر شما کمک خواهد کرد. در این میان ممکن است پزشک شما مکمل‌های غذایی مانند قرص زینک را تجویز کند که باید مرتب مصرف نمایید.
• مصرف یک مسکن معمولی به همراه آنتی‌بیوتیک از داروهای مورد استفاده بعد از عمل کاشت مو می‌باشد. مصرف آنتی‌بیوتیک بعد از پیوند برای جلوگیری از عفونت را باید کاملا جدی بگیرید.
• تا دو هفته پس از جراحی، از انجام فعالیت‌های سنگین که موجب تعریق بدن می‌شود خودداری کنید. پزشکان توصیه می‌کنند با کمک پیاده‌روی آهسته به مدت نیم ساعت تا یک ساعت در روز، گردش خون خود را در حالت مناسب نگهدارید تا به فرایند بهبود سر خود کمک کنید.
• یک تا دو ماه از سشوار یا شانه کردن موهای خود خودداری کنید (چه ناحیه اهدا کننده و چه ناحیه کاشته شده). فر کردن، صاف کردن، اتو کردن و هر عمل زیبایی روی موها ممنوع است. پس از یک ماه تنها می‌توانید موهای خود را در یک جهت شانه کنید. همچنین تا دو ماه پس از کاشت مو از رنگ مو یا دکلره استفاده نکنید.
• تا یک ماه بعد از عمل از مصرف دخانیات بپرهیزید. مصرف نیکوتین موجب سیاه شدن جای پیوند روی پوست سر، به خطر افتادن فرایند ترمیم پوست سر و در نهایت کاهش موفقیت عمل پیوند مو یا ایجاد عفونت در پوست سر خواهد شد.
• تا دو هفته پس از کاشت مو، مصرف نوشیدنی‌های الکلی ممنوع است زیرا مصرف الکل با برهم زدن جریان خون در زیر پوست سر باعث کاش اثر داروهای تجویز شده می‌شود.
• بعد از باز شدن پانسمان سر، برای جلوگیری از بروز عفونت، هر چند ساعت یک بار سرم شست و شوی آب و نمک را روی سر خود اسپری کنید. همچنین باید دو مرتبه در روز با یک اسفنج آغشته به شامپوی مخصوص کاشت مو، به آرامی به روی سر خود ضربه بزنید تا کف آن به پوست سر برسد.
• از هفته سوم، یک بار در روز سر خود را به آرامی شست‌وشو دهید و تا یک ماه باید از شامپوی مخصوص تجویز شده استفاده کنید. پس از پایان شست‌وشو از حوله یا سشوار برای خشک کردن موهای خود استفاده نکنید و اجازه دهید موهای شما به آهستگی خشک شود.

پس از گذشت ۶ ماه، موهای کاشته شده به صورت متراکم رشد خواهند کرد و پس از ۹ ماه تا یک سال، شما به موهای بلند، پرپشت و نتیجه نهایی عمل کاشت موی خود خواهید رسید.